Wiek podeszły nierzadko rządzi się własnymi prawami głównie ze względu na to, że spada odporność i pojawiają się zaburzenia na tle poznawczym. Schorzenia somatyczne są tak samo uciążliwe jak te, o podłożu psychicznym, a zalicza się do nich m.in. urojenia. To poważny problem – szacuje się, że może dotykać nawet co piątej osoby w wieku 65+. W grupie osób 80+ te statystyki stają się jeszcze poważniejsze – nawet połowa seniorów może cierpieć na omamy.
Czym są urojenia i omamy?
Urojenia, które dotykają seniorów bardzo często są tłumaczone wiekiem. Owszem jest to prawdą, co nie znaczy, że występowanie omamów należy lekceważyć. Stanowią one poważny problem o podłożu psychotycznym, więc nierzadko wymagają leczenia lub przynajmniej kontroli lekarskiej. Dlaczego? Bo mogą występować w parze lub prowadzić do depresji, a nawet choroby afektywnej dwubiegunowej. Jej rozpoznanie jest kluczowe dla zrozumienia stanu pacjenta i czynników, które wywołują jego „dziwne” zachowania.
Urojenia mogą przybierać różne formy:
- nihilistyczne,
- prześladowcze,
- hipochondryczne,
- na tle słuchowym,
- omamy wzrokowe.
Czym objawiają się urojenia u osób starszych?
Osoba starsza reaguje lękiem na stosunkowo zwyczajne sytuacje, odsuwa się od bliskich, stroni od innych ludzi, nie chce wychodzić z domu. Wszystko w obawie przed czyhających na nich niebezpieczeństwem. Zdarza się, że strach przed napaścią, kradzieżą, zgubieniem się i wieloma innymi skutkuje zachowaniami agresywnymi, a nawet prowadzi do rękoczynów.
Osoba chora ma zaburzony obraz świata i reaguje nieadekwatnie do faktycznego zagrożenia. Szuka podtekstów, ukrytych znaczeń, dopasowuje sobie teorie spiskowe. Mnogość objawów, jak również zaburzeń wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym. Ten zazwyczaj sugeruje wizytę u psychologa lub psychiatry, neurologa czy geriatry. Do postawienia diagnozy i wdrożenia sposobu leczenia konieczna jest wieloetapowa diagnostyka i współpraca zespołu ekspertów.
Wyzwania dla opiekuna osoby z urojeniami
Opieka nad osobą, która cierpi z powodu urojeń jest bardzo trudna i wymagająca. Nic dziwnego, że dla rodziny często jest to nie do udźwignięcia, więc szukają pomocy z zewnątrz. Co powinien wiedzieć opiekun seniora decydujący się na taką pracę? Na pewno napotka na sporą barierę komunikacyjną, która pogłębia się w przypadku zatrudnienia za granicą. Wtedy absolutnie niezbędna okazuje się nauka niemieckiego dla opiekunek (lub innego języka, który jest znany seniorowi). Znacznie ułatwia to i tak trudną komunikację werbalną z chorym.
Przyczyny urojeń u osób starszych
Urojenia mogą wynikać z wielu przyczyn, w tym z zaburzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy inne demencje, a także mogą być spowodowane przez problemy ze słuchem, wzrokiem czy innymi zmianami sensorycznymi. Czynniki te mogą prowadzić do izolacji, lęku oraz niepokoju, co z kolei może wywołać urojenia.
Skutki urojeń dla seniorów i ich opiekunów
Urojenia u osób starszych mogą mieć poważne konsekwencje, nie tylko dla samych seniorów, ale także dla ich rodzin i opiekunów. Mogą prowadzić do nieporozumień, konfliktów, a nawet agresji. Ponadto, mogą znacząco utrudniać codzienne czynności, takie jak dbanie o higienę osobistą, przyjmowanie posiłków czy zażywanie leków.
Interwencje i wsparcie
Zarządzanie urojeniami u osób starszych wymaga kompleksowego podejścia, które może obejmować interwencje farmakologiczne, psychoterapię oraz wsparcie społeczne. Ważne jest, aby podejście to było wielowymiarowe, uwzględniając zarówno potrzeby fizyczne, jak i emocjonalne seniorów. Współpraca z geriatrami, psychiatrami, psychologami, a także wsparcie rodziny i opiekunów są kluczowe w zapewnieniu odpowiedniej opieki.
Podsumowanie
Zrozumienie i odpowiednie reagowanie na urojenia u osób starszych jest niezbędne dla poprawy ich jakości życia i zapewnienia im godności. Wymaga to zaangażowania zarówno profesjonalistów z różnych dziedzin medycyny, jak i bliskich osób, które są w stanie zapewnić wsparcie emocjonalne i praktyczne. Troska o zdrowie psychiczne seniorów jest równie ważna, co dbałość o ich zdrowie fizyczne, co przekłada się na ich ogólne samopoczucie i bezpieczeństwo.
